W poniedziałek 18 października 2021 r. miała miejsce uroczysta Msza Św., której przewodniczył J.E. Stanisław kardynał Dziwisz. Eucharystia stanowiła centralny punkt obchodów 70 rocznicy powrotu cystersów do Wąchocka, a dzięki transmisji telewizji Trwam, w ramach Poniedziałkowego Spotkania Rodziny Radia Maryja, we wspólnej modlitwie uczestniczyli nie tylko zgromadzeniu w murach romańskiej świątyni klasztornej, ale i również widzowie i słuchacze z całego świata.
Gdy stoi się w zimnych murach wąchockiego kościoła klasztornego i przygląda się siedemnastowiecznym organom o kunsztownym, manierystycznym prospekcie, nie trudno zaważyć znajdującą się na prawo od nich sporej wielkości polichromię z 1764 r. Od dołu ograniczona arkadą i flankowana półkolumnami, ukazuje jedną scenę z cyklu życiorysu Maryi – młoda, izraelska dziewczynka zostaje przez swoich rodziców ofiarowana do świątyni. W dniu liturgicznego wspomnienia tego wydarzenia – 21 listopada – w roku 1951 r., po 132 latach absencji, cystersi powrócili do wąchockiej ,,Celi Maryi” – do swojego dawnego klasztoru. W tym roku upływa 70 lat od tej doniosłej chwili.
Przygotowania do rocznicy rozpoczęły się już dużo wcześniej. Dawne dormitorium zostało uprzątnięte i przystosowane do funkcji ekspozycyjnych. W tym romańskim pomieszczeniu o barokowych sklepieniach powstała wystawa, mówiąca o czasach sekularyzacji i restytucji wąchockiego opactwa, a plansze z tekstem zostały uzupełnione historycznymi utensyliami – mitrami, rękawicami czy strojem opackim opata Benedykta Matejkiewicza. Ojciec przeor Fabian wydał również książkę, traktującą o tych wydarzeniach.
Poniedziałkowy wieczór stał się jednakże zwieńczeniem długotrwałych przygotowań. O godzinie 17:30 rozpoczął się program słowno – muzyczny pt. „Wskrzeszenie życia zakonnego w dolinie rzeki Kamiennej”. Ubrana w galowe stroje młodzież ze Szkół Podstawowych w Wąchocku i Wielkiej Wsi perorowała o trudnych wydarzeniach z historii opactwa, a uzupełnieniem narracji były hymny religijne, wykonywane z chóru organowego. Młodzi aktorzy odczytali również fragmenty dawnych kronik, w tym passus z XIX w. kroniki ks. Feliksa Brażewicza, który opisał wygnanie cystersów z Wąchocka:
Kościelna posadzka pokryła się jakby snopami białej pszenicy – leżącymi krzyżem Cystersami, żegnającymi swój kościół, w którym dziś rano po raz ostatni poodprawiali Msze św. przed wszystkim ołtarzami i po raz ostatni w tym kościele ze łkaniem odmówili swoje codzienne ,,Officium Parvum” o Najświętszej Maryi Pannie, jako szczególni Jej czciciele. Pożegnali cudowny, miejscowy obraz Matki Boskiej ,,Królowej Nieba”, przed którym, przez tyle wieków, doznawali wiele łask, a którego tylokrotnie pożary nie niszczyły. Wziąwszy z sobą białe tuniki, po parę sztuk bielizny i brewiarze, jako całe mienie swoje, z bólem w sercu, ze łzami w oczach, z poddaniem się woli Bożej, wśród powszechnego płaczu rozżalonego ludu, opuścili Wąchock, tę swoją ,,Celę Maryi”. Opuścili z tą bolesną myślą: ,,Po Tatarach, po Mongołach, Kozakach, Szwedach i Rakoczym – wracali jeszcze nasi bracia poprzednicy do zniszczonych murów. Niestety, już nigdy nie powrócimy, a może i nasi bracia następni – nie powrócą. Tego dnia opróżniono kościół i ogołocono ze wszystkiego, a pozostawiono tylko ołtarze obnażone. Drzwi kościoła zamknięto i opieczętowano, a w klasztorze zapanowała grobowa cisza…
Inne jednakże były wówczas wyroki Boga. We wspomnienie ofiarowania Najświętszej Maryi Panny – dnia 21 listopada 1951 r., które kościół prawosławny nazywa ,,wprowadzeniem Bogurodzicy do świątyni”, w mury romańskiego klasztoru wkroczyli cystersi z opactwa mogilskiego. W Wąchocku ponowie odżyło życie monastyczne.
O godzinie 18 zgromadzeni w kościele odmówili modlitwę Anioł Pański, po której rozpoczęło się spotkanie z o. Wacławem Zyskowskim – redemptorystą z Radia Maryja, które trwało nieco ponad kwadrans.
Niebawem rozpoczęła się uroczysta Msza św. Eucharystii przewodniczył i homilię wygłosił Jego eminencja ksiądz Stanisław kardynał Dziwisz. Do koncelebry przystąpili zwierzchnicy wszystkich polskich opactw cysterskich – o. Eugeniusz Augustyn – opat wąchocki i prezes polskiej kongregacji; o. Rafał Ścibiorowski – opat archiopactwa jędrzejowskiego; o. Szymon Warciak – opat szczyrzycki i o. Wincenty Zakrzewski – przeor administrator opactwa mogilskiego. Przy ołtarzu Pana stanęli również i mnisi z naszej kongregacji, jak i przybyli prezbiterzy diecezjalni z bliska i daleka.
Kardynał Stanisław Dziwisz w swojej homilii pochylił się nad kwestią powołania, szczególnie do kapłaństwa i życia zakonnego: Słowa Jezusa o potrzebie modlitwy o powołanych są skierowane do każdego i każdej z nas. Obyśmy wszyscy dzisiaj, zarówno zgromadzeni w tej pięknej świątyni w Wąchocku, jak łączący się z nami duchowo dzięki transmisji telewizyjnej i radiowej, mogli podjąć stosowne postanowienia, wiedząc, że nasza modlitwa o nowych robotników na żniwo i do winnicy Pańskiej dotyczy serca Boga. Kardynał przypominał również w kilku słowach o więziach łączących Karola Wojtyłę, jako zwierzchnika krakowskiego Kościoła, z cystersami.
Ostatnim punktem poniedziałkowego spotkania były wieczorne ,,Rozmowy niedokończone”, których tematem było ,,Dziedzictwo białych mnichów – cystersi wczoraj i dziś, w 70 rocznicę powrotu cystersów do Wąchocka”. Ze względu na ogrom materiału, udało się wówczas ukazać radiosłuchaczom zaledwie wycinek z dziejów wąchockiego klasztoru – opowiadając zarówno o czasach trudnych i tragicznych, jaki o okresie rozkwitu opactwa i życia religijnego w dolinie rzeki Kamiennej.
Tekst – fr. W.M.